resultaat
In juli stuurde minister Bussemaker (OCW) de brief Cultuur verbindt: een ruime blik op cultuurbeleid naar de Tweede Kamer: “cultuur is onderdeel van een brede maatschappelijke agenda.” Ze stelt geld beschikbaar voor samenwerking binnen diverse sectoren.
Bussemaker wijst op maatschappelijke en economische waarden van cultuur en wil de makers stimuleren om verbindingen aan te gaan met andere maatschappelijke domeinen, waarbij welzijn, sport, zorg en onderwijs als vb. worden genoemd. Het programma zal zich richten op onderzoek naar de effecten van samenwerking tussen de cultuursector en andere sectoren; op de maatschappij en op de versterking tussen cultuur en wetenschap en andere domeinen, en op de uitwisseling van kennis.
Opvallend is dat zij het politieke domein onbenoemd laat. (BK informatie 2014-6)
Maar dat maakt Bussemaker gelukkig goed op de derde dinsdag van september. Haar hoed, jurk, jasje, schoenen en tas voor Prinsjesdag zijn ontworpen door 14 studenten van Summa Fashion Eindhoven en St. Lucas Boxtel. Of dat veel gekost heeft? vroeg een radiojournalist dinsdagochtend. In Bussemakers antwoord zit alleen dat zo’n praktijkopdracht onderdeel is van de opleiding, en dat ze erg onder de indruk was van de kennis, professionaliteit en creativiteit van deze jonge mbo-talenten.
Als dit maar geen voorproefje is van hoe onze minister met haar ruime blik op cultuurbeleid gaat afrekenen. Nog los van de vraag langs welke meetlat de resultaten worden gelegd, hoe en wat er gemeten gaat worden en of er soms een terugbetaalregeling komt.
Die samenwerking tussen domeinen bestaat natuurlijk al lang, maar dat ga je pas zien als je het doorhebt. Voorbeeldje? Bij een politieconferentie in Rotterdam is de flashmob Truien van Loes getoond als voorbeeld van een zelfregulerend kunstenaarsinitiatief in de wijk. De wijkagent was er natuurlijk bij; twee afzettingsborden waren voldoende. Men realiseert zich dat je dit soort dingen in de kiem smoort met regelgeving en beleid.
Mooi resultaat was de Dutch Design Award voor dit DNA Charlois project, heel veel (pers)aandacht, tentoonstellingen en: een grote bos bloemen van bureau Veiligheid!
Nog even een detailtje over de makers (in de cultuursector).
werken van Marlene Dumas
In een bespreking van de grote overzichtstentoonstelling van Marlene Dumas stelt de auteur dat “de kunstenaar verbeeldingskracht (heeft) als instrument waarmee hij/zij een andere kijk op de realiteit geeft, waarmee hij/zij kan verbazen, irriteren en ontregelen. Alles is mogelijk en alles is geoorloofd. (…) Marlene dwingt zichzelf om haar angsten en ongemakkelijkheden onder ogen te komen. Ze schildert om de wereld te bevragen en beter te begrijpen. De kijker wordt geconfronteerd met zijn eigen interne context.” (Collect, september, Maartje Smits)
Dat hoort er ook bij voor die andere domeinen én voor het afrekenlijstje van deze (of volgende) minister, een andere kijk, verbazen, irriteren en ontregelen, niet alleen een mooie jurk en schoenen.
Kom maar op met die 170 mln. mevrouw Bussemaker!
grenzeloos
Fiona Tan, portret van een hoogvlieger
“Toen de eerste mensen verhalen begonnen te maken om aan elkaar te vertellen, kwam er een eind aan de Chaos.” Je zou van Imme Dros Griekse mythen alleen al willen lezen vanwege die eerste zin.
Ze eindigt haar inleiding met: ‘Mensen bedachten woorden voor al wat ze konden beheersen en de machten die hun te hoog gingen noemden ze goden’ ~ ook mooi, maar daar gaat dit stuk niet over.
Verhalen schiepen de wereld zo ongeveer; vertellers waren scheppers.
Zetten we deze gedachte even naast die van Hans den Hartog Jager over creatoren-van-nu.
Den Hartog Jager beschrijft in Het streven hoe moderne kunstenaars in hun vak staan, over autonomie van kunstenaars, over hun streven om zich ondanks alle vrijheid die ze hebben te ontworstelen aan vrijblijvendheid.
Hij vertelt “hoe de moderne kunst halverwege de negentiende eeuw met de penseelstreken van Goya, Marat, Manet en Courbet ontstond. En hoe met hen ook het archetype van de moderne kunstenaar werd geboren: type lange haren, artistieke kleding en geen rode rotcent op de bank. Maar mét de ultieme vrijheid om te maken wat hij of zij wilde; los van welke teugels dan ook, en vrij van de noodzaak om de wereld van opdrachtgevers te verbeelden, laat staan te verheerlijken.
Maar deze vrijheid kwam niet zonder prijs, ging gepaard met een scheiding tussen kunst en samenleving. En met die scheiding kwam volgens Den Hartog Jager ook de onmogelijkheid om in de reële wereld iets te veranderen.” (Martin Lok, Literair Nederland 12 juni)
De ondertitel van het boek, ‘Kan hedendaagse kunst de wereld verbeteren?’ kan natuurlijk niet bevestigend worden beantwoord vanuit deze invalshoek. Als het al de goede vraag zou zijn.
Maar het gaat niet om de theorie, om hoe het werkt ~die verhalenmakers van lang geleden hadden geen idee (en wij weten het ook niet). Het gaat erom dat er ergens een eind aan een Chaos ontstaat.
Dat ‘iets minder chaos’ kun je ook Cultuur noemen. Cultuur houdt niet op bij een landsgrens; wordt door kunstenaars wereldwijd getransporteerd en uitgewisseld, zoals economieën door handelaars internationaal worden.
Edwin Deen, Liquid Rainbow (Ampelhaus)
In Oranienbaum, onder Berlijn, zijn zo’n dertig kunstenaars de handelsreizigers, vanzelfsprekend internationaal, bij de jaarlijkse kunst- en designtentoonstelling Unter Zwischen im Ampelhaus. Autonoom, vrijblijvendheid is ver te zoeken, zonder idee wat het concreet oplevert in de “reële” wereld.
Maar verhalen zullen ze hebben, over chaos en verandering!
Driessens & van den Baar, GROW (Ampelhaus)
Nog tot 21 september hebben alle bezoekers de kans om daar in mee geweven te worden.
Octopus
“Biologen hebben eindelijk ontdekt hoe het kan dat een octopus nooit in de knoop raakt. In zijn huid zit een stof die de zuignappen tijdelijk uitschakelt. Dit voorkomt dat het dier zichzelf vastgrijpt met zijn tentakels.” (VK 16 mei)
Wat bij dieren is ingebouwd, moeten wij zelf zien op te lossen. Meestal doen we dat met ons verstand. Yes we can als we mogelijke gevolgen goed in beeld hebben; we doen het niet als we nog niet alles kunnen overzien.
Maar ons ‘verstand’ blijkt niet voldoende, er zit nu echt van alles in de knoop. Het is hard nodig dat we andere initiatieven en inzichten gaan ontwikkelen en waarderen. Zo kiest de gemeente Nijmegen voor gratis vervoer voor 65+ers, herstellen zij de thuiszorg EN laten ze de kunstbus weer langs scholen rijden, “We trekken de deken van armoede weg die over de stad is gelegd”. Negentien kunstenaars zijn opgenomen in de KNAW “…omdat er zoveel verwantschap is tussen kunst en wetenschap, dat een samenleving vele elites nodig heeft, dat dit ons allen vooruit helpt”. Burgers hebben inmiddels “het recht om vergeten te worden” en Nederland gaat meer vluchtelingen opvangen.
Nu alleen de komende verkiezingen nog, wat moet je daarmee? De Europese politiek is niet uit te leggen en wij hebben niets ‘ingebouwds’ dat ons een soort stemadvies kan geven; bovendien vrezen we tentakels. Inzicht gewenst donderdag!
ik sta hier buiten
Hoe gezond is de stad eigenlijk?
In If Mayors Ruled the World pleit politicoloog Benjamin Barber niet alleen voor goede stadsarchitectuur, maar ook voor meer macht aan burgemeesters. Geen ouderwetse staten meer, maar steden of stedelijke districten. Burgers als geëngageerde leden van een grotere gemeenschap. Een netwerk van steden als wereldwijd parlement, de kosmopolis.
“Een stad moet ervoor zorgen dat ouderen en moeders met kinderwagens er vrij en gemakkelijk kunnen rondlopen. Verlaag de stoepranden, zorg ervoor dat voetpaden breed genoeg zijn. Moeders en vrouwen zijn zoals de kanaries in de mijnbouw. Als zij goed gedijen en zich vrij durven bewegen in een stad en er samenkomen over alle grenzen heen, dan weet je dat je een gezonde stad hebt.
Leefbaarheid en overleefbaarheid in een stad zijn ook afhankelijk van de manier waarop een stad haar landschap schept. Een stad heeft ogen nodig op straat ~ stadsarchitectuur moet daarin voorzien.” (Interview door Anna Luyten in VN 29 maart)
Eberhard van der Laan noemt burgemeesters de first responders: steden zijn een laboratorium, daar worden maatschappelijke problemen het eerst en het sterkst gevoeld. (VK 14 april)
Wat de rol van burgemeesters ook wordt, in het laboratorium Rotterdam startte alvast het project Ik Sta Hier Buiten.
Hiermee wordt de openbare ruimte gebruikt om samen te komen tegen polarisatie, over alle grenzen heen. Aan de foto te zien leent het landschap rond Museum Boijmans van Beuningen, inclusief verlaagde stoeprand en verbreed voetpad, zich hier bijzonder goed voor. Maar zij hebben dan ook rugdekking van een Picasso.
Even afwachten welke volgende steden er buiten gaan staan …..
breien en dansen
hyperbool en hyperboolhaken
In een interview stelt Bas Haring, filosoof en informaticus, dat geleerden vaker moeten dansen of breien. Niet voor zichzelf (hoewel…) maar om wetenschap voor gewone mensen te vertalen.
Zoals de Nieuw-Zeelandse econoom Bill Philips “die als ingenieur in de jaren vijftig in de schuur van zijn hospita een macro-economisch model in elkaar knutselde met pijpen en pompen, drukmeters en de ruitenwissers van een Lancaster bommenwerper. Uiteindelijk werd hij er hoogleraar mee. Nu doen we dat met computers, maar eigenlijk gaf dat fysieke model veel meer inzicht”. (VK 10/3/14)
De chaostheoretici Osinga en Krauskopf maakten de curven van de chaos tastbaar, ook voor wiskundigen zelf, met haakwerk. (incl. haakrandje op de sites) En waarom zou je je proefschrift niet in de vorm van een dans presenteren?
Weg met de monocultuur van het publiceren in wetenschappelijke tijdschriften, inzichtelijk wordt het pas met fysieke modellen.
Hieronder is bijv. de aanzet voor de eerste inzichtelijke stemwijzer te zien, om je te kunnen voorbereiden op de gemeenteraadsverkiezingen. Het wordt ook een chaostheoriemodel.
En dit haakwerk geeft sociale en economische verbanden in Charlois weer. Maar lees dat verhaal even op DNA Charlois. Of kom het bekijken in Kunsthal Rotterdam, van 25 tot 30 maart.
Grote zaken
Akseli Gallen Kallela
“Je mist meer dan je meemaakt. Helemaal niet erg,” zei Martin Bril ooit.
Wat we deze ‘winter’ allemaal gemist kunnen hebben: een al of niet roze dweilorkest en de Olympische Spelen; de constante van Planck omdat met quantumfysica nu de ‘echte’ universele kilogram kan worden vastgelegd ; Nemen NAM Genomen op een spandoek in Groningen; de evidencebased conclusie dat Roodkapje en De wolf en de zeven geitjes zijn ontstaan uit een enkel sprookje ; het laatste nieuws over de kunstenaars Nadezjda Tolokonnikova en Maria Aljochina, ofwel Pussy Roit, maar die term moet je soms een beetje omzeilen.
En we hebben sneeuw gemist.
Zomaar een rijtje om te kijken of het klopt, want taalkundigen ontdekten “in language processing, previous research has demonstrated a processing advantage for words denoting semantically “big” (e.g., jungle) versus “small” (e.g., needle) concrete objects.”
Size is an important visuo-spatial characteristic of the physical world. In language processing, previous research has demonstrated a processing advantage for words denoting semantically “big” (e.g., jungle) versus “small” (e.g., needle) concrete objects. We investigated whether semantic size plays a role in the recognition of words expressing abstract concepts (e.g., truth). Semantically “big” and “small” concrete and abstract words were presented in a lexical decision task. Responses to “big” words, regardless of their concreteness, were faster than those to “small” words.
Verwerkte je deze woorden sneller?
Voor ‘nationale identiteit’ en ‘Social Responsibility’ moet je bij de Oscar-genomineerde film Omar van regisseur Hany Abu-Assad zijn, maar nog ‘grotere’ woorden gaan liefhebbers natuurlijk testen op de Filosofen-G8 (18 april) . Mis dat niet… En nu de agenda toch open ligt: binnenkort de Salone del Mobile in Ventura Lambrate. Wij zijn er.
Dan is het wachten alleen nog op sneeuw.
morosofie
Koraal (Charlois boompje)
Ooit kunnen vermoeden dat het Griekse woord voor gekte verbonden is met dat voor wijsheid? Echt waar ~ in morosofie: een evident absurde waanwetenschappelijke theorie. Met zo’n woord gaat een wereld open, er is een naam voor theorieën waar je toch al je bedenkingen bij had. (kan iemand liborrente kandideren?)
Op het Onze-Taalcongres van 16 november (Breda) verscheen morosofie even kort, in het kader van De wortels van het Nederlands. Nooit van het Genootschap Onze Taal gehoord? Op alle journaals werd de verkiezingsuitslag van die dag bekend gemaakt: participatiesamenleving is Woord van het Jaar geworden. Daar zat dus de groep die dit bepaalt en iedereen kan erbij zijn. Erg jammer dat Pietitie 2e is geworden trouwens.
Het Genootschap is iets minder stoffig dan de naam doet vermoeden. Zo werden zaterdag nieuwvormingen als gameboyrug, whatsappvinger, wii-knie, sms-duim, tabletkramp en cyberchonder vermeld. Handig als je voor je Sinterklaasgedicht een alternatief zoekt voor bijv. tennisarm. Ook blijkt sudokuen helemaal ingeburgerd, want in schrijfwijze van de persoonsvorm volgt het tkofschip, en dat is het criterium (ik sudoku, jij sudokut, wij sudokuden). En welke andere taal maakt zo gemakkelijk nieuwe woorden als helikopterouder, thuisblijfmoeder of curlingouder? Zie het voor je, vooral die laatste: verwoed het toekomstpaadje van de kinderen vrijmaken, als topsport.
Hiphop en rap zijn andere bronnen waaruit we rijkelijk putten. Het staat iedereen vrij om de maximale taalruimte te nemen en nieuwe woorden te verzinnen; onze taal leent zich er uitstekend voor.
Misschien wel het mooiste beeld dat werd gegeven ging over foto’s die we van de taalboom zouden kunnen maken (omdat het nu eenmaal moedertaal heet, worden het vrouwenfoto’s).
Het Nederlands/Vlaams is een Germaanse taal (de moeder), uit de Indo-Europese groep (grootmoeder). Taalwetenschappelijk vergelijkingsonderzoek tussen het Hittitisch en dat Indo-Europees kan misschien binnenkort wel leiden tot de foto hoe onze overgrootmoeder er uitziet (qua taal dan), het proto-Indo-Europees. Nog een paar spijkerschriftontcijferingen te gaan en ze verschijnt!
En dit allemaal ging niet over morosofie.
Voor het Chassetheater liepen afgelopen zaterdagochtend drie Zwarte Pieten. Ze zochten waarschijnlijk de afgesproken verzamelplek, aan de rand van het centrum, waar een zonnestudio reclame maakt voor een lekker kleurtje. Zegt de ene Piet tegen de andere: “Zullen we even een zonnebankje pakken?” Wat is nu de gekte en wat de wijsheid in de Zwarte Pietendiscussie?
de Physarum polycephalum
Er bestaat een organisme dat verbazingwekkend intelligent de weg vindt. Of het zoekt naar logica, efficiency of creativiteit, dat weten we niet.
“Wetenschappers laten de Physarum polycephalum, de slijmzwam, moeilijke puzzels oplossen, zoals een spoorweg ontwerpen voor Tokio. De onderzoekers legden daarvoor havervlokken op de kaart waar stedelijke concentraties zijn. Omdat er weleens een berg in de weg staat, moest de slijmzwam bij het ontwerpen ook rekening houden met obstakels. In het experiment werden de voor treinen onbereikbare gebieden verlicht. Daar houdt de slijmzwam niet van en die zal zo’n gebied dus mijden. Vervolgens keken ze toe hoe de slijmzwam de havervlokken (stations) met elkaar verbond. In 26 uur tijd had die een perfect efficiënt spoorwegnet aangelegd dat ook nog eens verdacht veel leek op het bestaande spoorwegnetwerk.” (VK Corlijn de Groot)
Heather Barnett, kunstenares die onderzoek doet naar wat mensen kunnen leren van slijmzwammen, werkt samen met het Britse Centre for Unconventional Computting waar ze de kunst van het netwerken van slijmzwammen afkijken om bijv. beter te kunnen voorspellen hoe epidemieën zich verspreiden.
Unconventional (samen met gezond verstand) leidt tot verbazingwekkend intelligente oplossingen ~ dat is inspirerend. Hier moeten we het van hebben, hiermee werkt een nieuwe generatie wetenschappers, ondernemers en kunstenaars, zo was ook te zien tijdens de Dutch Design Week. In het kader van deze DDW schreef Marcel Wanders over ontwerpers:
“Kunstenaars kun je vergelijken met de kanarie die vroeger mee de mijn in ging. Als een kunstenaar stopt met fluiten, moet je je als samenleving schrap zetten.” (VN 19 oktober) ~ in de woorden van Kamagurka.
Naast het onconventionele, de dwarse denkers zeg maar, benoemen Michael Schwarz en Joost Elffers dat voor echte transitie noodzakelijk is: verbondenheid, delen, de kracht van netwerken en open source, de menselijke maat, het lokale, de gemeenschap en daarmee een werkelijk andere inrichting van de wereld. (zie hun manifest Sustainism is the New Modernism) (VK 25 oktober)
Juist deze ingrediënten heeft Museum Van Abbe als titel voor een van hun zalen gebruikt: Celebrating the lives of others.
En juist op deze zaal liggen de Truien van Loes te stralen, winnaar van de Dutch Design Award 2013 in de categorie autonomous design. (Loes, Meindertsma, Wandschappen)
Met grote dank aan Museum Rotterdam: zij hebben Loes (en andere representatieve wijkbewoners) gevonden en vertrouwden de rest toe aan Wandschappen/DNA Charlois. Misschien wel vanwege het onconventionele, vanuit als-je-het-doet-dan-kan-het, een weg vinden met de transitietermen van Schwarz en Elffers.
Het Viltkleed? Dat zou zomaar ook een route van de Physarum polycephalum kunnen zijn geweest.
flow
Nature Morte X Zonnebloemen
“Omstreeks die tijd viel haar dan ook de gedachte in, dat haar gestumper niet moest worden toegeschreven aan een eerste overwinning van ouderdom en lichtloosheid, maar aan de gebreken van de tijd. Vroeger, dacht ze, toen God met de maanden en jaren nog geen zwendel bedreef, waren de dingen heel anders geweest.”
Tja, hoe ervaar je tijd.
Het verraderlijke van Facebook en Twitter is volgens Sander Pleij (column VN 28 sept.) dat “ze je weten mee te sleuren in lange sessies, ze trekken je in een loop: klik, foto, kijken, verder, klik, kijken, beslissen, klik, tweet kijken, beslissing, klik… Die tijd in de loop, wanneer je je niet kunt losrukken, is the machine zone.” Deze term gebruikt antropologe Natasha Schull in haar onderzoek naar gokautomaten. Het is de trance die bij verslaving voorkomt, een nare pendant van flow.
Flow kun je in sport of werk ervaren, maar zeker in een scheppend proces. Bouwen, creëren, concentratie, iets wat zichtbaar voor je ogen en onder je handen groeit. Het borduurwerk Zonnebloemen, Nature Morte X is als onder een stolp steekje voor steekje ontstaan. Steeds eenzelfde handeling, in dezelfde kleur ~ maar geen machine zone te bekennen. Meeslepend i.p.v. meegesleurd worden.
detail Zonnebloemen
In de serie Nature Morte van Driessens & Van den Baar wordt het letterlijk verstilde leven verbeeld. Stilgezette tijd op het vergankelijkste en misschien wel kwetsbaarste, meest confronterende moment. Van 9 november tot 15 december zijn o.a. werken uit deze serie te bewonderen in Galerie HOMMES.
En misschien kun je in literatuur wel het mooist meegesleept worden door Marquez’ Honderd jaar eenzaamheid; daar komt het citaat hierboven uit. Als je wilt verdrinken in sfeerbeschrijvingen, ontvoerd wilt worden door familieperikelen: lees het. Of verleid door beelden van het landschap en Macondo, gekidnapt door de eenzaamheid waar het (ook) om draait: herlees het.
Zet het op je eigen MeestMeeslepend-lijstje (waar een boek van Erwin Mortier eigenlijk ook niet mag ontbreken…… ).
Herfstavonden? Laat die flow maar komen.
wal en schip
Zitten we ineens midden in een participatiemaatschappij….
De politiek presenteert dit als Ei van Columbus, vooral voor lager-opgeleiden. FNV-Bondgenoten meldt dat ons denken moet veranderen om al die mensen via de participatiewet aan het werk te krijgen. “We hebben ‘echte’ bedrijven nodig om alle diensten te leveren. Grote bedrijven zijn een verzamelplaats geworden van tientallen bedrijven die kernactiviteiten doen. De rest wordt door derden (vaak in het buitenland) gedaan.” (FNV-bestuurder Van Baden, VK 14 sept.)
De politiek dicteert participatie; de economie vraagt om ‘echte bedrijven’. Eindelijk staat zelfs in de krant dat we de Maakindustrie (weer) nodig hebben. Handwerk, dichtbij, duurzamer.
Maar er zijn veelbelovende initiatieven om bij voorbeeld Handwerk en Hightech te koppelen, met innovatieve mogelijkheden voor de regio, onderwijs en bedrijfsleven. (Congres op 18 en 19 november, Rotterdam) Bovendien participeren (in een ruimere betekenis) particulieren en bedrijven zich soms een slag in de rondte om vooral op een dag niet zelf onder die wet te gaan vallen. Het is al lang duidelijk dat iedereen iedereen nodig heeft.
Ook ons denken is al aan het veranderen; in de praktijk verschijnen vernieuwingen op (heel) kleine en grote schaal. Cobranding / crossbranding, shops-in-a-shop / conceptstore (leuk: je was doen in het cafe), Pop-up winkels (wees creatief met die leegstand), Foodcourts en Mobiele keukens (eindelijk goed eten op een festival), kunst voor bedrijven leveren (handig: het ook plaatsen én onderhouden), werk, design en ambacht in de wijk (geweldig, die verbindingen).
‘De kunsten’ is bij uitstek een sector die iedereen nodig heeft. Een actueel voorbeeld over hoe mode en museum nu samenwerken is te zien in het Van Abbemuseum Eindhoven, vanaf het begin van de Dutch Design Week, 19 oktober (tot 17 november). Onder het thema Self – Unself zullen zeker innovaties in de (mode)maakindustrie getoond worden, met natuurlijk veel handwerk.
Vanwege de vernieuwende visie en maatschappelijke context van het DNA Charlois-project Truien van Loes heeft het museum Wandschappen uitgenodigd deze te exposeren.
Als de Politiek het schip is, is de praktijk de wal die het schip keert. Uitdaging van vandaag: enteren dat schip. Van Big Government naar Big City.
Wandschappenblog 
